ساخت بتن اکسپوز همانند ساخت سایر بتن‌ها روش‌های مختلفی دارد. عمده تفاوت آن، نحوه ساخت در اجرای بتن است که به دو شکل درجا و پیش‌ساخته انجام می‌شود. بتن اکسپوز از انواع بسیاری برخوردار است، از این رو بهتر است قبل از طراحی و اجرای این نوع از متریال ساختمانی از انواع آن آگاهی لازم را داشته باشید تا بتوانید متناسب با کاربری ساختمان خود اقدام به انتخاب متریال‌های بتن نما کنید.
روش ساخت انواع بتن اکسپوز
همان‌طور که گفته شد عمده تفاوت بتن اکسپوز با سایر بتن‌ها در نحوه ساخت آن است؛ یعنی با مصالح یکسان و طرح اختلاط ثابت، امکان تغییر در نحوه ساخت، قالب‌گیری، ویبره و پیش‌ساخته بودن وجود دارد.
بتن اکسپوز درجا
در مکان‌های عظیم چون سالن اجتماعات بزرگ، آرامگاه‌های معصومین، شهدا یا ورزشگاه‌ها و سایر اماکنی که در معرض دید همگان است، از یک لایه بتن نما برای ایجاد ظاهر زیبا استفاده می‌شود. برای بهره‌گیری از این روش، نیاز به قالب‌بندی مناسب و طرح اختلاط دقیق است. روغن قالب بتن یکی از افزودنی‌های بسیار مفید در این روش است. نمونه قابل درک بتن اکسپوز درجا بسیار زیاد است و از جمله آن می‌توان به حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) و امام رضا (علیه‌السلام)، محوطه و سالن انتظار فرودگاه‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و حتی نمای بسیاری از ساختمان‌ها اشاره نمود که بتن اکسپوز درجا جلوه ویژه‌ای در کاربری آنها به وجود آورده است.
بتن اکسپوز پیش‌ساخته
اگر بتن اکسپوز در کارگاه ساخته شود و همان‌جا عمل آوری و خشک گردد، پیش‌ساخته نام می‌گیرد. در این روش، باید هنگام خرید قطعات به استاندارد بودن و اعتبار شرکت سازنده قطعات بسیار دقت نمود. اکیپ اجرایی نصب قطعات بتن اکسپوز، باید از مهارت بالایی برخوردار باشند. بیشتر سمنت پلاست‌ها و کفپوش‌های بتنی و برخی از نماپوش‌های بتنی مثل تایل بتنی، جزو قطعات بتن اکسپوز پیش‌ساخته هستند.
بتن اکسپوز پرسی
نام این روش برگرفته از دستگاه پرس‌کننده بتن است. جدول‌ها و کفپوش‌های پرسی با این روش ساخته شده و مقاومت و دوام بسیار بالایی در برابر بارگذاری و شرایط جوی مخرب دارند. این نوع از قطعات پیش‌ساخته، قابلیت خشکه چینی دارند. مخلوط بتنی آماده شده برای ساخت این قطعات، باید اسلامپ بسیار کم (در حد صفر) داشته باشند.
در این روش ابتدا یک مخلوط سیمانی با قوام بالا تهیه شده و در قالب ریخته می‌شود. سپس یک جک، نیروی لازم را برای تراکم و شکل‌گیری وارد می‌کند؛ نیرویی که با سرعت کم افزایش می‌یابد.
در انواع بتن اکسپوز پس از شکل‌گیری و قالب‌گیری، نیرو برداشته شده و قطعه ساخته شده با احتیاط از قالب جدا می‌شود. موضوع اصلی در این روش، دستیابی به حد تراکم مورد نظر و جدا کردن با احتیاط از قالب است که با استفاده از روغن قالب، اطمینان این روش بسیار بالا خواهد رفت.
بتن اکسپوز ویبره‌ای
قطعات سمنت پلاست را با این دستگاه تولید می‌کنند. بتن مورد استفاده در این روش باید روان باشد. استفاده از ابر روان کننده بتن رامکا برای این روش فوق‌العاده عمل می‌کند. محصولات رزین سنگ مصنوعی رزیکس و رزین سنگ مصنوعی یونیکس شرکت رامکا بتنی با روانی بالا تولید کرده و در نتیجه، ساخت بتن اکسپوز بسیار باکیفیت خواهد بود.
این مواد را معمولاً در قالب پی وی سی (PVC) ریخته و اجرا می‌کنند. قطعات بتنی نیوجرسی که برای جدا کردن مناطق و متمایز کردن لاین‌ها استفاده می‌شود نیز با این روش و به وسیله ویبره کردن و با قالب سیلیکونی و پی وی سی ساخته می‌شود.
بتن اکسپوز از نظر ظاهری
بتن اکسپوز همان بتن نما است. پس این بتن باید ظاهر زیبا داشته باشد. در کنار زیبایی، هدف اصلی بتن حفظ ساختار کلی یک سازه است. پس این بتن باید از دوام بالایی برخوردار باشد. قدرت این بتن در برابر سایر عوامل مخرب، باید به قدری زیاد باشد که به راحتی آسیب نبیند، چرا که اندکی خرابی و شکستگی یا شوره‌زدگی، ظاهر کل ساختمان را از بین خواهد برد. به طور معمول، بتن اکسپوز از لحاظ شکل و طرح یا رنگ نیز دسته‌بندی می‌شود که در ذیل به انواع آن پرداخته خواهد شد.
واش بتن
واش بتن را با شستن ریزدانه سطح بتن می‌سازند. روند ساخت و اجرا، همانند سایر بتن‌های اکسپوز است. در نهایت پیش از خشک شدن بتن سطح سیمانی، بتن را با آب فشار قوی یا سایر روش‌های موجود جدا کرده تا سنگدانه درشت بتن نمایان شود. اصطلاح این شکل از بتن، شن نما شدن است.
بتن اکسپوز صیقلی
بتن اکسپوز صیقلی نیاز به قالب مناسب دارد. در این روش، سطح صاف قالب بسیار حائز اهمیت است. به طور معمول، قالب‌های PVC و ABS صیقلی هستند. خود بتن نیز باید دانه‌بندی مناسبی داشته باشد. استفاده از ریزدانه بیشتر در بتن، سطح آن را صاف‌تر می‌کند.
روش دیگر برای ساخت بتن اکسپوز صیقلی، براش زدن و ساب زدن است. به طور معمول دستگاه‌های ساب‌زن، قابلیت صیقلی کردن بتن پس از اجرا در محل را هم دارند، ولی برخی از آنها مثل موزاییک در کارخانه تولیدی ساب زده شده و به بازار عرضه می‌شوند.
بتن اکسپوز رنگی
افزودن رنگدانه در بتن برای ساخت بتن اکسپوز دو حالت دارد:
- ساخت بتن رنگی با ظاهر رنگ‌های تیره: برای مثال سبز لجنی و قرمز جگری که ساخت آن به روش معمولی و با سیمان سیاه و ترکیب رنگدانه انجام می‌شود.
- ساخت بتن رنگی با رنگ روشن: در این مواقع باید در طرح اختلاط، نوع سیمان را به سیمان سفید تغییر داد؛ برای مثال پیست دوچرخه‌سواری با استفاده از سیمان سفید و رنگ‌های روشن ساخته می‌شود.
بتن اکسپوز طرح کاشی
روش ساخت بتن اکسپوز طرح کاشی، تقریباً مشابه روش ساخت بتن صیقلی است. یک تفاوت عمده آن،ضخامت نازک و ابعاد کوچک قطعات آن است.
بتن اکسپوز طرح چوب
برای طرح‌دار کردن بتن، استفاده از قالب شکل‌دار بهترین روش است؛ برای مثال استفاده از قالب چوبی برای ساخت بتن اکسپوز طرح چوب بسیار عالی است.
بتن اکسپوز طرح پارچه
بتن اکسپوز طرح پارچه را در قالب طرح‌دار ریخته تا ظاهر آن شبیه پارچه شود. سلامت قالب و روغن کاری برای جدا کردن راحت و ساخت بتن با کیفیت از الزامات این روش است.
بتن اکسپوز در ساخت نمای یک ساختمان کاربرد دارد. این نما در هر قسمتی اعم از کف، دیواره و سقف امکان اجرا دارد. پس علاوه بر ظاهر زیبا باید برخی خصوصیات توسط بتن اکسپوز برآورده شود. حفظ این زیبایی و کیفیت بتن در طول زمان بهره‌برداری از پروژه، یکی از مباحث مهم در این نوع بتن است.
