چرا بررسی معایب سنگ تراورتن طرق اهمیت دارد؟
سنگ تراورتن طرق یکی از سنگهای ساختمانی شناختهشده در ایران است که به دلیل رنگ نسبتاً یکنواخت، قیمت متوسط و قابلیت استفاده در نما و بخشهای داخلی ساختمان، مورد توجه برخی طراحان و خریداران قرار گرفته است. اما در سالهای اخیر، بسیاری از متخصصان صنعت سنگ، پیمانکاران و حتی مشتریان عادی به این نتیجه رسیدهاند که آگاهی از معایب سنگ تراورتن طرق پیش از خرید و اجرا، کاملاً ضروری است. چرا که این سنگ اگرچه مزایایی دارد، اما محدودیتها و نقاط ضعفی در آن دیده میشود که میتواند روی ماندگاری، زیبایی و هزینههای نهایی تأثیر بگذارد.
وقتی صحبت از انتخاب سنگ مناسب برای نما، راهپله، دیوارهها یا کفسازی مطرح میشود، صرفاً رنگ یا قیمت کافی نیست. مقاومت، تخلخل، کیفیت برش، میزان جذب آب، استحکام در برابر ضربه، ثبات رنگ، قابلیت اجرای تخصصی و حتی دسترسی در بازار از عواملی هستند که میتوانند انتخاب شما را به تجربهای موفق یا پرهزینه تبدیل کنند. در همین راستا، شناخت دقیق معایب تراورتن طرق کمک میکند تصمیمگیری آگاهانهتر و حرفهایتری داشته باشید.
شناخت کلی سنگ تراورتن طرق
قبل از پرداختن به معایب، بهتر است شناخت کوتاهی از این سنگ داشته باشیم. سنگ تراورتن طرق در نزدیکی مشهد استخراج میشود و به دلیل رنگهای روشن مایل به کرم، شکلاتی یا بژ، در برخی پروژهها مورد استفاده قرار میگیرد. این سنگ عموماً در دسته تراورتنهای اقتصادی قرار میگیرد و قیمت آن نسبت به تراورتنهای معروفتری مثل عباسآباد، درهبید یا حاجیآباد پایینتر است. همین قیمت اقتصادی گاهی باعث میشود افراد بدون بررسی دقیق، اقدام به خرید آن کنند.
اما پایین بودن قیمت همیشه به معنای مناسب بودن نیست. برخی ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و ظاهری تراورتن طرق باعث میشود که در بسیاری از پروژهها عملکرد مطلوبی نداشته باشد. برای مثال، تخلخل بالا، جذب آب زیاد، دوام پایین در برابر شرایط جوی، و محدودیت در تنوع رنگ برخی از ضعفهایی هستند که در ادامه مفصل بررسی میکنیم.
مهم ترین معایب سنگ تراورتن طرق
در این قسمت، بهصورت موضوعی سراغ معایب سنگ تراورتن طرق میرویم تا شناخت دقیقتری از نقاط ضعف این سنگ بهدست بیاورید.
تخلخل زیاد و جذب آب بالا
یکی از اولین و مهمترین معایب تراورتن طرق، تخلخل(porosity)نسبتاً بالای آن است. تراورتن بهطور طبیعی سنگی متخلخل است، اما در برخی معادن، این خلل و فرج بیش از اندازه است. در سنگ تراورتن طرق این موضوع برجستهتر به چشم میخورد. نتیجه این موضوع چیست؟
- افزایش جذب رطوبت
- کاهش مقاومت در طول زمان
- نیاز به رزینکاری یا ماستیک بیشتر
- احتمال شورهزدگی پس از نصب در نما
- ایجاد لک و تغییر رنگ در صورت تماس با آب و آلودگی
در شهرهایی با رطوبت بالا یا مناطق بارانی، این موضوع میتواند بهشدت آزاردهنده باشد. حتی اگر سنگ رزین شود، باز هم نسبت به سنگهای متراکمتر مانند عباسآباد عملکرد ضعیفتری دارد.
استحکام کمتر نسبت به تراورتن های مرغوب
یکی دیگر از معایب سنگ تراورتن طرق، مقاومت فشاری و خمشی کمتر آن در مقایسه با نمونههای باکیفیت است. این مسأله در هنگام حملونقل، برش، نصب و حتی استفاده در نماهای مرتفع میتواند مشکلساز شود. شکستگی در لبهها و ترکهای ریز پس از نصب از موارد رایجی است که برخی نصابها و معماران گزارش دادهاند.
در پروژههایی که ضربه، فشار یا وزن اضافی مطرح است، استفاده از سنگ تراورتن طرق توصیه نمیشود؛ چرا که استحکام متوسط آن، امنیت و ماندگاری کار را کاهش میدهد.
تنوع رنگی محدود و ناهماهنگی طرح
هرچند تراورتن طرق در برخی موارد رنگ یکدست دارد، اما تنوع کلی رنگ و طرح در این سنگ محدود است و در بعضی سینهکارها، اختلاف رنگ بین کوپها بهوضوح دیده میشود. این موضوع باعث میشود پیدا کردن قطعات هماهنگ برای نما یا کف سختتر باشد. مخصوصاً اگر پروژه بزرگ باشد، احتمال تفاوت رنگی بین تایلها بیشتر خواهد شد و همین مسئله میتواند جلوه نهایی کار را کاهش دهد.
دوام پایین در برابر شرایط جوی
یکی از مهمترین معایب تراورتن طرق، حساسیت آن نسبت به شرایط آبوهوایی است. این موضوع مخصوصاً وقتی سنگ در نمای خارجی ساختمان استفاده شود، بیشتر خودش را نشان میدهد. موارد زیر از مشکلات رایجی هستند که در مورد سنگ تراورتن طرق گزارش شدهاند:
- تغییر رنگ در برابر نور خورشید
- ایجاد شوره و سفیدک در مناطق مرطوب
- ترکخوردگی سطحی در سرمای شدید
- پوستهپوسته شدن در اثر بارانهای اسیدی
- کاهش مقاومت در مناطق با یخبندان فصلی
به همین دلیل، بسیاری از معماران و پیمانکاران حرفهای ترجیح میدهند از این سنگ در مناطق خشک یا در فضاهای داخلی با رطوبت کنترلشده استفاده کنند. استفاده در نماهای مرتفع یا ساختمانهای در معرض بارش و تابش شدید، ریسک بالایی دارد و ممکن است در میانمدت باعث تعویض یا ترمیم هزینهبر شود.
نیاز بالا به رزین کاری و فرآوری
یکی دیگر از معایب سنگ تراورتن طرق این است که برای اینکه ظاهر قابل قبولی پیدا کند، نیاز به رزینکاری، بتونهکاری و ساب چندمرحلهای دارد. این فرآیندها هم هزینه تمامشده سنگ را افزایش میدهند و هم زمان آمادهسازی را طولانیتر میکنند.
در بسیاری از سنگبریها، برای پر کردن تخلخل زیاد این سنگ، از رزین یا ماستیک استفاده میشود که در طول زمان احتمال جداشدن آن وجود دارد. مشکلاتی که از این بابت دیده میشود عبارتند از:
- جدا شدن ماستیک در نما بعد از چند سال
- آشکار شدن سوراخها و منافذ
- تغییر رنگ قسمتهای پرشده
- کاهش براقیت سطح پس از ساب اولیه
در مقابل، تراورتنهایی مثل عباسآباد یا درهبید معمولاً با رزین کمتر و کیفیت ساب بهتر آماده میشوند و دوام بالاتری هم دارند.
لکه پذیری و تغییر رنگ
از دیگر معایب سنگ طرق میتوان به لکهپذیری بالا اشاره کرد. به دلیل جذب زیاد آب، این سنگ در تماس با چربی، گردوغبار، مواد شوینده، گچ یا ملاتساختوساز خیلی زود لک میشود. اگر این سنگ در فضاهای داخلی مثل سرویس بهداشتی، راهپله یا لابی استفاده شود، ممکن است در مدت کوتاهی دچار تغییر رنگ یا ایجاد لکهای دائمی شود.
حتی در نمای ساختمان، نفوذ آب باران یا گردوغبار شهری باعث میشود بعد از مدتی ظاهر سنگ کدر شود و شفافیت اولیه را از دست بدهد. تمیز کردن این لکها دشوار است و گاهی فقط با سندبلاست یا ترمیم سطحی برطرف میشود که خود هزینهبر است.
مناسب نبودن برای نماهای مرتفع
نمای خارجی یکی از کاربردهای رایج تراورتن است، اما تراورتن طرق به دلیل وزن متوسط، چسبندگی پایینتر، استحکام محدود و جذب آب بالا، گزینه مناسبی برای نماهای بلند یا برجها نیست. اگرچه ممکن است در برخی پروژههای کوچک از آن استفاده شود، اما کارشناسان توصیه میکنند برای ایمنی و ماندگاری، از سنگهای باکیفیتتر استفاده شود.
رفتن آب به پشت سنگ بهدلیل تخلخل باعث شلشدن و افتادن سنگ میشود و این موضوع میتواند خطرآفرین باشد. علاوه بر این، وزن برخی سورتهای تراورتن طرق کمتر از حد استاندارد است و استفاده آن در ارتفاعات بالا ریسک فنی دارد.
فرآیند برش و نصب دشوارتر
یکی دیگر از معایب تراورتن طرق این است که هنگام برش، احتمال لبپر شدن، تَرَک ریز و ناهماهنگی ابعاد در آن بیشتر است. این مشکل هم در مرحله ساب و برش و هم در زمان نصب مشاهده میشود. برخی نصابها عنوان کردهاند که برای یکدستشدن نما یا دیوارهها نیاز به تایلهای اضافه و اصلاحی دارند. نتیجه این موضوع:
- افزایش مصرف سنگ
- افزایش دورریز
- بالا رفتن هزینه اجرا
- صرف زمان بیشتر برای نصب
این مسئله در پروژههای بزرگ یا پرتکرار باعث میشود هزینه نهایی بالاتر از چیزی شود که ابتدا تصور میشده است.
محدودیت در سورت بندی و هماهنگی ظاهری
سنگ تراورتن طرق به اندازه تراورتنهای مشهور مانند عباسآباد یا حاجیآباد سورتبندی دقیق و تخصصی ندارد. در بسیاری از موارد، اختلاف رنگ، خطوط نامنظم یا فیلر زیاد، باعث میشود بخشهای مختلف پروژه هماهنگی بصری کافی نداشته باشند. اگر طراح یا کارفرما روی یکنواختی نما حساس باشد، انتخاب این سنگ میتواند چالشبرانگیز شود.
در پروژههایی که نیاز به یک تم رنگی مشخص و دقیق دارند، استفاده از تراورتن طرق میتواند خروجی کار را از نظر زیباییشناسی زیر سؤال ببرد؛ زیرا احتمال تفاوت رنگی بین قوارهها زیاد است.
هزینه های نگهداری و ترمیم بالا
یکی از مسائل کمتر دیدهشده اما مهم در مورد معایب سنگ تراورتن طرق، هزینههای پنهانی آن پس از اجرا است. اگرچه ممکن است قیمت اولیه خرید این سنگ پایینتر از برخی تراورتنهای مرغوب باشد، اما در طول زمان هزینههای نگهداری آن بیشتر میشود. دلایل این موضوع عبارتند از:
- نیاز به شستشوی مکرر برای حفظ ظاهر
- احتمال ترمیم رزین و بتونه پس از چند سال
- تعویض تایلهای ترکخورده یا لکشده
- جذب بالای آلودگی در فضاهای شهری
- هزینههای ناشی از شورهزدگی در نما
در بسیاری از پروژهها، مالکان بعد از چند سال مجبور شدهاند بخشی از سنگها را ترمیم یا تعویض کنند، در حالی که سنگهای مرغوبتر مثل تراورتن عباسآباد یا حاجیآباد، دوام بسیار بیشتری دارند و نیاز به نگهداری کمتری دارند.
ضعف در کاربردهای داخلی
برخی تصور میکنند اگر سنگ تراورتن طرق برای نما مناسب نباشد، میتوان آن را در فضاهای داخلی مانند لابی، پله، دیوار یا سرویس بهداشتی استفاده کرد. اما باید توجه داشت که این سنگ در فضاهای داخلی هم محدودیتهایی دارد:
- در معرض آب یا شویندهها لک میگیرد
- زیر پا در راهپله ممکن است ساییده شود
- ترکیب طرح و رنگ آن همیشه لوکس بهنظر نمیرسد
- برای فضاهای خاص مانند آشپزخانه مقاومت کافی ندارد
- در صورت تماس با مواد اسیدی یا چربیها آسیب میبیند
بنابراین اگر هدف شما انتخاب یک سنگ داخلی با دوام بلندمدت و ظاهر شیک باشد، تراورتن طرق انتخاب ایدهآلی نخواهد بود.
بازارپسندی و ارزش فروش پایین تر
از آنجایی که سنگ تراورتن طرق در رده اقتصادی قرار میگیرد، بازار آن نسبت به تراورتنهای شاخص محدودتر است. سنگهایی مانند عباسآباد، درهبید، حاجیآباد و آذرشهر حتی پس از چند سال استفاده یا در پروژههای دستدوم هم ارزش فروش و مصرف مجدد دارند. اما سنگ تراورتن طرق کمتر مورد تقاضا قرار میگیرد و اگر کسی قصد فروش یا بازاستفاده داشته باشد، احتمال ضرر بالاتر است.
حتی در پروژههای لاکچری یا نیمهلوکس، این سنگ معمولاً پیشنهاد نمیشود، زیرا از نظر برندینگ و شناختهشدن جایگاه قویای ندارد.
مقایسه تراورتن طرق با تراورتن عباس آباد
حال به بخش مهمی از مقاله میرسیم که در آن مقایسه میان سنگ تراورتن طرق و سنگ تراورتن عباسآباد انجام میشود. بسیاری از خریداران هنگام انتخاب میان این دو سنگ، به تفاوت قیمت توجه میکنند، اما کیفیت، دوام و زیبایی موضوعاتی هستند که باید جدیتر بررسی شوند.
تخلخل و جذب آب
- تراورتن طرق: تخلخل بالا و جذب آب زیاد
- تراورتن عباسآباد: تخلخل کمتر و جذب آب کنترلشده
مقاومت و ماندگاری
- سنگ تراورتن طرق: مستعد ترکخوردگی و ضعف در برابر فشار
- تراورتن عباسآباد: مقاومت بالا در شرایط مختلف آبوهوایی و نصب
سورت و یکنواختی رنگ
- سنگ طرق: رنگ متغیر، هماهنگی کمتر، سورتبندی محدود
- عباسآباد: تنوع سورت بالا، یکنواختی زیبا، قابلیت استفاده در پروژههای بزرگ
زیبایی ظاهری
- تراورتن طرق: ظاهر ساده و بعضاً دارای رگه نامنظم
- تراورتن عباسآباد: سطح جذاب، روشن، لوکس و مناسب ساختمانهای شاخص
نگهداری و دوام طولانی مدت
- سنگ طرق: نیاز بیشتر به ترمیم، احتمال شوره و لک
- عباسآباد: نگهداری آسانتر، مقاومت بالا در برابر آلودگی و نور خورشید
نتیجه مقایسه
بدون تردید تراورتن عباسآباد از تراورتن طرق بهتر است. هم از نظر مقاومت، هم زیبایی، هم ارزش اقتصادی و حتی طول عمر. اگرچه قیمت آن ممکن است کمی بالاتر باشد، اما در نهایت به دلیل کاهش هزینههای نگهداری و ترمیم، انتخابی منطقیتر و مقرونبهصرفهتر محسوب میشود.
مشکلات اقتصادی در خرید و تأمین سنگ تراورتن طرق
شاید در نگاه اول تصور شود که چون سنگ تراورتن طرق اقتصادی است، خرید آن بهصرفه خواهد بود، اما واقعیت این است که گاهی همین انتخاب باعث افزایش هزینه نهایی پروژه میشود. چرا؟
- نیاز به دورریز بیشتر در زمان برش
- هزینه رزینکاری و سابکاری مجدد
- نبود سورتبندی دقیق در بعضی کارخانجات
- احتمال تأمیننشدن رنگ ثابت برای پروژههای بزرگ
- نیاز به اصلاح یا تعویض در صورت آسیبدیدگی
در نتیجه، بسیاری از پیمانکاران معتقدند هزینه نهایی تمامشده این سنگ در بسیاری از پروژهها تفاوت زیادی با سنگهای باکیفیتتر ندارد.
محدودیت در پروژه های خاص
یکی دیگر از معایب تراورتن طرق این است که برای پروژههای لاکچری، ساختمانهای برند، در معماری کلاسیک مجلل یا فضاهای عمومی مهم مانند هتل و مراکز تجاری انتخاب مناسبی نیست. دلیل آن عبارت است از:
- یکنواختی کمتر در طرح
- مقاومت متوسط
- نبود درخشش و شفافیت بالا
- بازخورد ضعیف در برابر نور مصنوعی
- کاهش جلوه در طراحیهای مدرن یا کلاسیک
در این پروژهها، کارفرماها ترجیح میدهند از سنگهایی مثل عباسآباد، حاجیآباد، تکاب یا حتی مرمریتهای خاص استفاده کنند که شخصیت بصری قویتری دارند.
ضعف در هم خوانی با مصالح دیگر
در طراحی نما یا فضاهای داخلی، معمولاً سنگ باید با سایر متریالها مثل چوب، فلز، آجرنما یا شیشه هماهنگی داشته باشد. تجربه نشان داده است که سنگ تراورتن طرق در خیلی از ترکیبها جلوه بصری قوی ایجاد نمیکند و بهخصوص در کنار متریالهای تیره یا لوکس، جلوهاش کاهش مییابد. در مقابل، تراورتن عباسآباد بهدلیل رنگ متعادل و سطح شفاف، بهراحتی با مصالح دیگر ترکیب میشود.
جمع بندی
با بررسی دقیق و همهجانبهی معایب سنگ تراورتن طرق میتوان به این نتیجه رسید که انتخاب این سنگ برای پروژههایی که دوام، زیبایی، هماهنگی رنگ، مقاومت در برابر شرایط آبوهوایی، ارزش اقتصادی و برندینگ اهمیت دارد، منطقی نیست. اگرچه ممکن است قیمت اولیه آن جذاب بهنظر برسد، اما در طول زمان، هزینههای ترمیم، لکهگیری، تعویض، شستشو و افت کیفیت ظاهری باعث میشود که صرفه اقتصادی واقعی نداشته باشد.
در مقایسه با سنگ تراورتن عباسآباد، سنگ طرق از نظر مقاومت، رنگ، سورتبندی، بازارپسندی، ماندگاری و ارزش نهایی در سطح پایینتری قرار دارد. به همین دلیل، اگر هدف شما انتخاب سنگی مطمئن و ماندگار است، تراورتن عباسآباد انتخاب هوشمندانهتری به شمار میآید.
