تاریخچه سنگ ساختمانی و انواع آن
تاریخچه استخراج و استفاده از سنگ ساختمانی در ایران طولانی است و می توان ان را به دوران هخامنشیان و ساسانیان نسبت داد. آثار بجا مانده در تخت جمشید، پاسارگاد، تخت سلیمان و بسیاری از بناهای ساسانی و بناهای اسلامی تا امروز گواه این است که نیاکانان ما از سنگ در ساخت بناهای خود استفاده می‌کردند.
پیش از چند دهه اخیر اکتشاف، استخراج، حمل، برش، ساب و مصرف سنگ های تزئینی و نما که به روش سنتی در ایران رواج داشته است اما امروزه با بکارگیری روش های مدرن، بدون انفجار و استفاده از ماشین آلات پیشرفته امکان بهره برداری و مصرف کمی و کیفی سنگ های تزیینی و نما را توسعه یافته است.
یکی از پیشگامان این مسیر در ایران قنبر رحیمی، معروف به ارباب قنبر، پدر صنعت سنگ ایران و مؤسس شرکت معدنی ایران‌سنگ است. خدمات ارباب قنبر در خصوص کشف معادن و استخراج سنگ های معدنی و نما موجب شد تا پدر صنعت سنگ ایران لقب بگیرند؛ معادن بزرگی همچون معدن عباس‌آباد نیم‌ور، معدن آتشکوه نیم‌ور، معدن مرمریت جوشقان، معدن مرمر قصلان قروه، چینی ازنا و دریژان دورود توسط ایشان کشف شده است.
- سنگ از دیدگاه زمین شناسی
کره زمین از نظر خواص فیزیکی و ساختاری شامل چند لایه می‌باشد. قسمت مرکزی زمین جامد بوده و به آن هسته داخلی گفته می‌شود. و از نظر ترکیب شیمیایی به طور عمده از آهن و نیکل ساخته شده است. اما از دیدگاه زمین شناسی سنگ به موادی از پوسته زمین اطلاق می‌شود که از پیوند یک یا چند کانی درست شده است.
- منشاء شکل‌گیری سنگ‌ها
همانطور که می‌دانید برای تشکیل و ساخت سنگ می‌بایست مراحلی طی شود. اما قبل از آن باید بدانیم که منشاء این مراحل ساخت از کی و کجا بوده است. از ابتدا کار می‌توان به کوهزایی و هوازدگی اشاره کرد. در واقع به فشاری که بخش مذاب درون زمین به پوسته جامد زمین وارد می‌آورد فرآیند کوهزایی گفته می‌شود. هوازدگی یا کوه ساییی نیز به فعل و انفعالاتی گفته می‌شود که باعث خورد شدن مواد و سنگهای سخت سطح زمین در تماس باهوا می‌شود.
تاریخچه سنگهای ساختمانی در ایران
استخراج و مصرف سنگهای ساختمانی در ایران تاریخچه‌ای طولانی دارد. استفاده از این سنگ‌ها در هزاره‌های نخست شکل‌گیری تمدن در سرزمین ایران چه به عنوان سنگهای ساختمانی و چه سنگهای تزیینی داخل بناها مرسوم بوده است. در آثار باستانی مانند تخت جمشید، تخت سلیمان، پاسارگاد و بسیاری از بناهای ساسانی از انواع سنگهای مرمر و مرمریت و غیره استفاده شده است. و این نشانگر این است که سالیان سال است از صنعت سنگ در کشور پهناور ما نیز استفاده می‌شده است. همچنین قدمت استفاده از سنگ توسط بشر برای ساختن محل سکونت خود به سال‌های خیلی دور برمی‌گردد.
- انواع سنگهای ساختمانی
سنگهای ساختمانی با توجه به مواد تشکیل دهنده آنها و ویژگی‌هایی که دارند به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که می‌توانند هرکدام کاربردهای متعددی در بخش‌های مختلفی از ساختمان داشته باشند. در ادامه با شرح ویژگی های سنگهای ساختمانی شما را در انتخاب سنگ مورد نظرتان یاری خواهیم داد.
سنگ گرانیت
سنگ های گرانیت بسیار محکم و سخت هستند و به همین دلیل از سنگ های بسیار بادوام برای ساختمان به شمار می آیند. این سنگ ها در برابر فشار، ضربه، آب و مواد شیمیایی مقاومند و از آنها می توان در محیط های صنعتی هم استفاده کرد. گرانیت یکی از متداول‌ترین انواع سنگهای ساختمانی می‌باشد که از دسته سنگهای آذرین است که به رنگ‌های قرمز و سیاه، صورتی، قهوه ای، شکلاتی، آبی و سبز وجود دارند. این نوع سنگ بسیار بادوام بوده و در دسته سنگهای سخت قرار می‌گیرد یکی از مزیت‌هایی که این سنگ دارد استفاده از آن در کنار سایر مصالح مثل فولاد شیشه و چوب می‌باشد.
سنگ مرمر
سنگ مرمر یکی از سنگهای زیبا و پرفروش ساختمانی می‌باشد. این سنگ از جلا و صیقل پذیری بالایی برخوردار است و به رنگ های قرمز، سفید، خاکستری، ارغوانی و سبز موجود می‌باشد. سنگ مرمر نسبت به بقیه سنگ‌ها از قیمت بالاتری برخوردار می‌باشد و چون سطح آیینه‌ایی دارد بیشتر برای کفپوش‌ها، ستون‌ها، پله‌ها و تزئینات داخل ساختمان استفاده می‌شود. از مزیت‌های مهمی که سنگ مرمر دارد این است که در برابر سرما و گرمای ناگهانی بسیار مقاوم است و در مقابل سرد و گرم شدن و یا باران آسیب نمی‌بیند. سنگ مرمر درخشندگی و زیبایی منحصر به فردی دارد و دلیل این درخشندگی نفوذ نور و انعکاس آن توسط لایه‌های زیرین سنگ می‌باشد.
تراورتن
سنگ های تراورتن معمولاً از ته نشین شدن رسوبات در چشمه های آب گرم یا ته نشین شدن رسوبات در غارها بوجود می آید. هرچه املاح موجود در آبی که تراورتن در آن تشکیل شده کمتر باشد رنگ این سنگ ها بیشتر به سمت سفیدی می رود. این سنگ استحکام و چسبندگی خوبی برای نمای ساختمان دارد. البته باید در نظر داشت که تراورتن خوب سنگیست که به درستی پولیش شده باشد. تراورتن در رنگ‌های کرم، سفید، خاکستری موجود می‌باشد. تراورتن در مقایسه با دیگر سنگهای ساختمانی قیمت مناسب تری دارد از این رو استفاده از آن بسیار رایج تر است. این نوع سنگ ها در مناطق گرمسیری برای نما و تزیین خارجی ساختمان به کار برده می‌شود.
سنگ مرمریت
این نوع سنگ از سنگ آهکی رسوبی است و گاهی با مرمر نیز اشتباه گرفته می‌شود. از خصوصیت بارز این نوع سنگ آن است که آب را جذب نمی‌کند. در برابر هوازدگی و باران مقاومت کمی دارد و همین مقاومت کم آن باعث شده است در کارهای مقاومتی از آن کمتر استفاده شود و بالعکس در کف پوش‌ها و دیوارپوش‌ها، دیوار پارکینگ و دیوارهای راه پله مناسب هستند. سنگ مرمریت به سه دسته سنگ چینی کریستال و ابری دسته بندی می‌شود.
- سایر سنگ های ساختمانی
این نوع سنگ ساختمانی حاصل ته نشین شدن ماسه‌‌ها در کف رودخانه یا جویبارها می‌باشد. مزایا و ویژگی‌هایی که می‌توانیم برای این نوع سنگ نام ببریم ماندگاری ویژه در برابر یخبندان و یا منحصر به فرد بودن بافت ماسه سنگ می‌باشد. ماسه سنگ در رنگ‌های سفید،خاکستری،قهوه‌ای،قرمز و زرد یافت می‌شود. از جمله موارد استفاده از ماسه سنگ‌ها می توان در کف پوش‌ها ، دیوار پوش‌ها و پوشش سقف بالکن‌ها استخرها و پاسیوها اشاره کرد.
سنگ های کوارتز یا کوارتزیت که معمولاً با گرانیت اشتباه گرفته می شوند دارای ساختاری سخت تر و محکم تر از گرانیت هستند. و ظاهر آنها زبر و بلور مانند است. و از آن بیشتر در خانه های ارزان قیمت استفاده می کنند. رنگ این سنگ ها بیشتر قهوه ای سوخته، قهوه ای، خاکستری و قرمز است. اما بعضی از سنگ های کوارتز به رنگ سفید هم در طبیعت دیده می شوند.
این نوع سنگ در صنعت ساختمان سازی زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سنگ به علت شکل ظاهری زیبایی و خاص در طراحی نمای خارجی ساختمان، پل سازی، تونل سازی و غیره به کار می رود.
از دیگر سنگهای ساختمانی سنگ گیوتین می‌باشد که به آن سنگ قیچی هم گفته می‌شود. این سنگ نمونه‌ای از سنگ دکوراتیو می‌باشد که از آن در طراحی نمای ساختمان ستفاده می‌کنند.
از دیگر سنگهایی که در کف و پله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند سنگ دیوریت است. این نوع سنگ از نوع سنگهای آذرین می‌باشد. دیوریت به رنگ های خاکستری، خاکستری تیره و مایل به سبز موجود است.
سنگ ازاره از جمله مصالحی می‌باشد که جهت افزایش مقاومت دیوارهای ساختمان در برابر عوامل مختلف به کار برده می‌شود. ازاره یا همان سنگ شیشه یکی از سنگهایی است که در صنعت ساختمان استفاده می‌شود. از سنگ شیشه‌ای عموماً در قسمتهای پایین دیوار برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیواره و افزایش مقاومت استفاده می‌شود.
سنگ قواره از سنگ لاشه تولید می شود. به این صورت که در کارگاه ها با کمی تیشه کاری ابعاد منظمی به آن می دهند و دارای ضلع و زاویه همای مشخصی می شود. از این سنگ ها در کف سازی، ساختن جدول ساختن دیوار های قوی و محکم (باربر) استفاده می شود.
سنگ بادبر با تیشه کاری شکل منظمی به خود می گیرد. و یک طرف آن به طور کامل صاف می شود. و از آن در ساختن تونل، پل، جدول، دیوارهای باربر و پله و سنگ فرش استفاده می کنند.
از سنگ پلاک برای نمای ساختمان استفاده می شود. طرز تهیه این سنگ ها به این صورت است که سنگ ها یبزرگ و یک تکه که به آنها سنگ قله می گویند را به ضخامت و ابعاد مشخص برش داده و از آن برای تزئینات داخل و خارج ساختمان ها استفاده می شود. سنگ های ارزان قیمت پلاک را از تراورتن و سنگ های گرانقیمت تر را از گرانیت و مرمر برش می دهند.
